Διαταραχή Αντικοινωνικής Προσωπικότητας*

                       Διαταραχή Αντικοινωνικής Προσωπικότητας**                                                            Antisocial personality disorder

https://www.mayoclinic.org/

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/antisocial-personality-disorder/symptoms-causes/syc-20353928

Μετάφραση Χρύσανθος Θεοχάρης

ΣΥΝΟΨΗ

Η Διαταραχή Αντικοινωνικής Προσωπικότητας/Συμπεριφοράς, που μερικές φορές αποκαλείται απλά αντικοινωνικότητα, είναι η διανοητική διαταραχή κατά την οποία κάποιο άτομο παρουσιάζει, σε μόνιμη βάση, πλήρη αδιαφορία για το τι είναι σωστό ή λάθος ενώ ταυτόχρονα/παράλληλα δεν δείχνει κανένα σεβασμό για τα δίκαια και τα συναισθήματα των άλλων. Οι άνθρωποι με διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας έχουν την τάση να ανταγωνίζονται τους άλλους, να χειραγωγούν και παραποιούν τις θέσεις τους ή ακόμη και να τους  συμπεριφέρονται με σκληρότητα και ανελέητη/σκληρόκαρδη αδιαφορία. Δεν δείχνουν να αισθάνονται καθόλου ένοχές ή μεταμέλεια για αυτή τη συμπεριφορά τους.

Άτομα με διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας συχνά παραβιάζουν το νόμο και καταλήγουν να γίνονται παραβατικά άτομα, ποινικοί εγκληματίες /αναπτύσσουν εγκληματική συμπεριφορά. Τείνουν προς το ψέμα, συμπεριφέρονται με βιαιότητα ή έντονη παρορμητικότητα, και βέβαια αντιμετωπίζουν προβλήματα χρήσης ουσιών [ναρκωτικών] και οινοπνεύματος. Λόγω αυτών των χαρακτηριστικών, άτομα με αυτή τη διαταραχή κατά κανόνα δεν είναι σε θέση να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους προς την οικογένεια, την εργασία ή τις σπουδές τους.

Συμπτώματα

Στις ενδείξεις, σημεία και συμπτώματα που μπορεί να υποδηλώνουν την ύπαρξη διαταραχής αντικοινωνικής προσωπικότητας είναι δυνατόν να περιλαμβάνονται τα παρακάτω:

      •       Αδιαφορία για τι είναι πρέπον/σωστό και τί απρεπές/λάθος

•      Επιμονή στο ψέμα ή την απάτη με στόχο την εκμετάλλευση των άλλων
•      Σκληρόκαρδη αδιαφορία, κυνικότητα και έλλειψη σεβασμού προς τους             άλλους

       •      Πονηριές, εξυπνάδες, αστεία κ αι άλλα κόλπα για να καταφέρουν να                              χειραγωγήσουν τους άλλους για προσωπικό όφελος ή προσωπική                                    ευχαρίστηση

       •      Αλαζονικό πνεύμα, αίσθηση ανωτερότητας, πείσμα και ισχυρογνωμοσύνη
       •      Επαναλαμβανόμενα προβλήματα με το Νόμο και βέβαια σοβαρή                                              παραβατικότητα
       •      Επαναλαμβανόμενη παραβίαση των δικαιωμάτων των άλλων μέσω                                εκφοβισμού και ανεντιμότητας 

•     Παρορμητικότητα ή αλλιώς παράλειψη ή αδυναμία έγκαιρου προγραμματισμού     
•     Εχθρικότητα, σημαντική ευερεθιστότητα, αναστάτωση, επιθετικότητα ή            χρήση βίας                   
  
•     Έλλειψη κατανόησης/συμπόνιας και έλλειψη/απουσία τύψεων ή                          μεταμέλειας για τη ζημιά/κακό που προκάλεσε στους άλλους

•                 Αχρείαστα ρίσκα για επικίνδυνες ενέργειες ή επικίνδυνη συμπεριφορά χωρίς σκέψη          για τη δική του ασφάλεια αλλά και των άλλων

      •       Ανθρώπινες σχέσεις υποβαθμισμένες ή βασισμένες στην κατάχρηση και τις προσβολές

      •       Ανικανότητα να σκεφτεί τις αρνητικές συνέπειες της συμπεριφοράς του                                           αλλά και χωρίς διάθεση ή σκέψη να πάρει μαθήματα απ’ αυτές
      •       Πεισματικά ανεύθυνος και επανειλημμένα αδιάφορος να εκπληρώσει τις                                         υποχρεώσεις στη δουλειά και στα οικονομικά 

Ενήλικοι με Διαταραχή Αντικοινωνικής Προσωπικότητας κατά κανόνα παρουσιάζουν συμπτώματα διαταραχής στη συμπεριφορά τους πριν την ηλικία των 15. Σημάδια και συμπτώματα διαταραχής στη συμπεριφορά περιλαμβάνουν σοβαρά και επίμονα προβλήματα συμπεριφοράς όπως:

         •       Επιθετικότητα προς ανθρώπους και ζώα
         •       Καταστροφή περιουσίας [έπιπλα κττ]
         •       Εξαπάτηση
         •       Κλοπή
         •       Σοβαρές παραβιάσεις κανόνων
 
Παρόλο ότι η διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας θεωρείται ισόβια [διαρκεί σ’ όλη τη ζωή] σε κάποια άτομα, κάποια συμπτώματα – ιδιαίτερα η καταστροφική και η παραβατική/εγκληματική συμπεριφορά – είναι δυνατόν να υποχωρεί κάπως με τον καιρό. Δεν είναι όμως ξεκάθαρο αν αυτή η υποχώρηση είναι αποτέλεσμα της ηλικίας ή αν οφείλεται στη σταδιακή συνειδητοποίηση των συνεπειών της αντικοινωνικής συμπεριφοράς.

Αιτίες

Η προσωπικότητα αποτελεί συνδυασμό σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών που κάνουν τον καθένα μας μοναδικό / που δίνουν στον καθένα τη μοναδικότητά του. Αποτελεί τον τρόπο που οι άνθρωποι βλέπουν, αντιλαμβάνονται και αλληλοσχετίζονται με τον έξωτερικό κόσμο καθώς και ο τρόπος που βλέπουν τον εαυτό τους. Η προσωπικότητα διαμορφώνεται κατά την παιδική ηλικία, ενώ στη συνέχεια διαμορφώνεται μέσα απ’ τις αλληλεπιδράσεις και την επικοινωνία γενικά μεταξύ των κληρονομικών τάσεων και τους παράγοντες του περιβάλλοντος.

Η ακριβής αιτία ή αιτίες της διαταραχής της αντικοινωνικής προσωπικότητας δεν είναι γνωστή/γνωστές, όμως

      •    Τα γονίδια μπορεί να σε καταστήσουν ευάλωτο στη διαταραχή της αντικοινωνικής προσωπικότητας – ενώ οι συνθήκες της ζωής να πυροδοτήσουν / δώσουν το έναυσμα για την ανάπτυξή της
       •    Οι αλλαγές στον τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλος πιθανόν να προέκυψαν κατά τη διάρκεια ανάπτυξης του εγκεφάλου

Παράγοντες … προδιαθέσεις

Κάποιοι παράγοντες φαίνεται πως αυξάνουν τον κίνδυνο/πιθανότητα ανάπτυξης της διαταραχής αντικοινωνικής προσωπικότητας, όπως:

      •         Διάγνωση παιδικής διαταραχής συμπεριφοράς
      •         Οικογενειακό ιστορικό διαταραχής αντικοινωνικής προσωπικότητας ή                                   άλλων ανωμαλιών της προσωπικότητας ή ανωμαλίες διανοητικής/ψυχικής υγείας
      •         Αν έχει υποστεί κακοποίηση ή παραμέληση κατά την παιδική ηλικία
      •         Ασταθής, βίαια, χαοτική οικογενειακή ζωή κατά την παιδική ηλικία

Οι άρρενες κινδυνεύουν περισσότερο παρά οι γυναίκες να τους προκύψει διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας

Επιπλοκές

Επιπλοκές, συνέπειες και προβλήματα που μπορεί να φέρει η διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας μπορεί να είναι ανάμεσα στ’ άλλα – για παράδειγμα:

       •        Κακοποίηση συζύγου ή κακοποίηση παιδιών ή παραμέληση παιδιών
       •        Προβλήματα με οινόπνευμα/-τώδη και χρήση ουσιών
       •        Έχει κάνει σε κρατητήριο ή σε φυλακή
       •         Ανθρωποκτονικές ή αυτοκτονικές συμπεριφορές
       •         Έχει άλλα διανοητικά προβλήματα και διαταραχές υγείας, όπως κατάθλιψη ή                                άγχος / αγχώδεις διαταραχές
       •         Χαμηλού κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου καθώς και άστεγος
       •         Πρόωρος θάνατος συνήθως λόγω βίας

Πρόληψη

Δεν υπάρχει σίγουρος τρόπος για κάποιον που έχει τις προϋποθέσεις επικινδυνότητας να αναπτύξει τη διαταραχή αντικοινωνικής συμπεριφοράς προσωπικότητας, να καταφέρει να προλάβει και να αποφύγει την ανάπτυξη της στη ζωή του. Επειδή πιστεύεται πως η αντικοινωνική συμπεριφορά έχει τις ρίζες της στην παιδική ηλικία, είναι πιθανό οι γονείς, οι δάσκαλοι και οι παιδίατροι να μπορέσουν να εντοπίσουν/επισημάνουν κάποια προειδοποιητικά σημάδια. Ίσως αποβεί χρήσιμο να γίνει ταυτοποίηση των παιδιών εκείνων που έχουν τα περισσότερα στοιχεία επικινδυνότητας, όπως παιδιά που δείχνουν να έχουν σημάδια διαταραχής συμπεριφοράς και στη συνέχεια να προσφέρουν έγκαιρες παρεμβάσεις.  

**Εννοείται ότι όλα τα παραπάνω δεν τα συναντούμε ούτε σε όλα τα περιστατικά ούτε σε όλα στον ίδιο βαθμό.

*** Τονισμένα σημεία απ' το μεταφραστή για επισήμανση ιδιαίτερης σπουδαιότητας