Αντικοινωνική Συμπεριφορά και ο Ψυχοπαθής: Ποια η Διαφορά;

 

Αντικοινωνική Συμπεριφορά και ο Ψυχοπαθής: Ποια η Διαφορά;

Sociopath vs. Psychopath: What's the Difference?

https://www.medicinenet.com/sociopath_vs_psychopath what_is_the_difference-news.htm?ecd=mnl_week_022522

Kara Mayer Robinson
Φεβρουάριος 22, 2022

Απόδοση – μετάφραση Χρύσανθος Θεοχάρης

Μπορεί να έχετε ακούσει διάφορους να αποκαλούν κάποιον «ψυχοπαθή» ή «αντικοινωνικό άτομο». Όμως ποιο είναι το πραγματικό νόημα αυτών των λέξεων;

Τους ορισμούς τέτοιων και παρόμοιων λέξεων δεν θα τους βρείτε σε επιστημονικά εγχειρίδια. Οι γιατροί δεν χρησιμοποιούν αυτές τις λέξεις στις επίσημες διαγνώσεις τους. Χρησιμοποιούν τον όρο Διαταραχή Αντικοινωνικής Προσωπικότητας.

Οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν πως οι ψυχοπαθείς και οι αντικοινωνικές προσωπικότητες χαρακτηρίζονται από μια σειρά ειδοποιών στοιχείων που τις συνδέει μεταξύ τους. Τέτοιοι άνθρωποι διαθέτουν μια πολύ χαλαρή εσωτερική αίσθηση του τι είναι σωστό και τι λάθος. Επίσης παρουσιάζουν μια αδυναμία να κατανοήσουν ή να συμμεριστούν/ταυτιστούν με τα αισθήματα κάποιου άλλου ατόμου.  Ταυτόχρονα όμως υπάρχουν και κάποιες διαφορές μεταξύ τους.

Έχουν Συνείδηση Αυτά τα Άτομα;

Μια διαφορά ιδιαίτερης σημασίας ανάμεσα σ’ έναν ψυχοπαθή και ένα άτομο με αντικοινωνική συμπεριφορά είναι κατά πόσον ένα τέτοιο άτομο έχει συνείδηση – τη μικρή αυτή εσωτερική φωνούλα που έχουμε και η οποία μας ενημερώνει πως κάνουμε κάτι κακό, σύμφωνα με τον L. Michael Tompkins, EdD. Ο Tompkins είναι ψυχολόγος στο Κέντρο Θεραπείας Ψυχικής Υγείας του Σακραμέντο. 

Ο ψυχοπαθής δεν έχει συνείδηση. Αν σου πει ψέματα για να καταφέρει να σου κλέψει τα λεφτά σου, δεν θα αισθανθεί καθόλου τύψεις κι ενοχές αν και ίσως προσποιηθεί κάτι τέτοιο. Πιθανόν να παρατηρήσει πώς φέρονται οι άλλοι και να φερθεί κι αυτός με παρόμοιο τρόπο, αλλά και πάλι μάλλον θα πρόκειται για προσποίηση για να αποφύγει να τον «ανακαλύψουν» – λέει ο Tompkins.

Το άτομο με αντικοινωνική συμπεριφορά μάλλον έχει συνείδηση, όμως είναι αδύνατη. Γνωρίζει πιθανόν ότι το να σου πάρει τα λεφτά είναι κακό. Μπορεί πιθανόν να αισθανθεί κάποιες ενοχές ή ακόμη και τύψεις, όχι όμως αρκετές για να σταματήσουν τη συμπεριφορά του.

Και οι δύο έχουν έλλειμμα, δηλαδή στερούνται εμπάθειας με την έννοια της συμπάθειας – απ’ το συν-πάσχω - δεν έχουν δηλαδή την ικανότητα να μπουν στη θέση του άλλου και να κατανοήσουν πώς και τι αισθάνεται. Ιδιαίτερα όμως ο ψυχοπαθής υπολογίζει ελάχιστα τους άλλους, λέει ο Aaron Kipnis, PhD, συγγραφέας του βιβλίου The Midas Complex (Το Σύμπλεγμα -  ή Σύνδρομο - του Μίδα). Κάποιος με αυτόν τον τύπο της προσωπικότητας βλέπει τους άλλους σαν αντικείμενα που μπορεί να τα χρησιμοποιήσει προς όφελος του.

Δεν Είναι Πάντα Βίαιοι  

Στα έργα και τις σειρές της τηλεόρασης οι ψυχοπαθείς και οι τύποι με αντικοινωνική συμπεριφορά είναι συνήθως οι «κακοί» που σκοτώνουν ή βασανίζουν αθώους. Στην πραγματική ζωή κάποιοι με σύνδρομο αντικοινωνικής συμπεριφοράς μπορεί να είναι βίαιοι, οι περισσότεροι όμως δεν είναι. Αντίθετα χρησιμοποιούν χειραγώγηση  και απερίσκεπτη συμπεριφορά για να πετύχουν αυτό που θέλουν.

«Στη χειρότερες περιπτώσεις, πρόκειται για  παγερούς  και ραδιούργους φονιάδες», τονίζει ο Aaron Kipnis.  Άλλοι, προσθέτει, διαθέτουν όλες τις τεχνικές και τα κόλπα που χρειάζονται για να αναρριχηθούν στα πιο ψηλά σκαλοπάτια της ιεραρχίας, ακόμη και αν είναι αναγκαίο να κάνουν κάποιον να πονέσει προκειμένου αυτοί να φτάσουν εκεί που θέλουν.

Τώρα αν εσύ αναγνωρίζεις κάποια απ’ αυτά τα γνωρίσματα σε κάποιο μέλος της οικογένειας σου ή σε κάποιο συνάδελφο στην εργασία σου, ίσως μπεις στον πειρασμό να νομίσεις πως συμβιώνεις ή είσαι συνάδελφος με κάποιον ψυχοπαθή ή κάποιον που έχει σύνδρομο αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Όμως απλά και μόνο επειδή κάποιο άτομο είναι σκληρός τύπος ή ατομιστής, δεν σημαίνει απαραίτητα πως έχουν κάποιο σύνδρομο.

«Ανάλγητος και Αναίσθητος Ψυχοπαθής» απ’ τη μια __ «Ευέξαπτος και Καβγατζής Τύπος Αντικοινωνικής Συμπεριφοράς» απ’ την άλλη

Δεν είναι εύκολη υπόθεση για κάποιον να εντοπίσει και να ταυτοποιήσει έναν ψυχοπαθή γιατί είναι σε θέση να φερθούν έξυπνα, να επιδείξουν αξιαγάπητη συμπεριφορά και βέβαια μπορούν κάλλιστα να μιμηθούν θετικά συναισθήματα. Μπορούν να προσποιηθούν πως ενδιαφέρονται για σας, στην πραγματικότητα όμως το πιθανότερο είναι να αδιαφορούν παντελώς για σας.

«Είναι ταλαντούχοι ηθοποιοί των οποίων η μοναδική αποστολή είναι να χειραγωγήσουν ανθρώπους για το δικό τους προσωπικό όφελος», επιμένει ο Tompkins.

Τα άτομα με αντικοινωνική συμπεριφορά είναι κατά κανόνα λιγότερο ικανά να προσποιηθούν πως συμφωνούν. Δείχνουν ξεκάθαρα πως δεν τους ενδιαφέρει κανένας πέρα και έξω απ’ τον εαυτό τους. Συχνά κατηγορούν άλλους για όλα και έχουν έτοιμες τις δικαιολογίες για τη δική τους συμπεριφορά.

Κάποιοι ειδικοί βλέπουν τους τύπους με αντικοινωνική συμπεριφορά σαν «ευέξαπτους και καβγατζήδες».  Οι ενέργειες τους φανερώνουν πως δεν σκέφτονται καθόλου τι συνέπειες θα έχουν οι ενέργειες τους στους άλλους.

Οι ψυχοπαθείς είναι ανάλγητοι, αναίσθητοι και ραδιούργοι.  Σχεδιάζουν την κάθε τους κίνηση με ιδιαίτερη φροντίδα, χρησιμοποιούν την επιθετικότητα με τρόπο καλοσχεδιασμένο ώστε να τους δώσει αυτό που επιθυμούν. Αν ο στόχος είναι περισσότερα χρήματα ή υπόληψη και φήμη στο γραφείο, για παράδειγμα, θα καταστρώσουν ένα σχέδιο να βγάλουν απ’ τη μέση κάθε εμπόδιο που είναι στο δρόμο τους, ακόμη και αν πρόκειται για τη δουλειά ή την υπόληψη κάποιου άλλου.

Εγκεφαλικές Διαφορές

Πρόσφατες έρευνες υποστηρίζουν ότι ο εγκέφαλος ενός ψυχοπαθή  δεν είναι όπως των άλλων ανθρώπων. Είναι πιθανό να έχει ανιχνεύσιμες διαφορές οι οποίες καθιστούν το άτομο αυτό να δύσκολο να κατανοήσει και να συλλάβει τον πόνο και τη θλίψη κάποιου άλλου.

Οι διαφορές αυτές μπορούν να τροποποιήσουν ακόμη και βασικές σωματικές λειτουργίες. Για παράδειγμα, οι περισσότεροι άνθρωποι όταν βλέπουν αίμα ή βία σε ένα κινηματογραφικό έργο, η καρδιά τους χτυπάει πιο γρήγορα, η αναπνοή τους επίσης, και οι παλάμες τους ιδρώνουν.

Ένας ψυχοπαθής έχει ακριβώς τις αντίθετες  αντιδράσεις. Αυτός γίνεται πιο ήρεμος. Ο Kipnis λέει πως αυτό το χαρακτηριστικό βοηθάει τους ψυχοπαθείς να είναι άφοβοι και να ασχολούνται με συμπεριφορές που συνεπάγονται ρίσκο.

«Δεν φοβούνται τις συνέπειες που μπορεί να προκαλέσουν οι ενέργειες τους», λέει χαρακτηριστικά.

Διαταραχή Αντικοινωνικής Προσωπικότητας*

                       Διαταραχή Αντικοινωνικής Προσωπικότητας**                                                            Antisocial personality disorder

https://www.mayoclinic.org/

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/antisocial-personality-disorder/symptoms-causes/syc-20353928

Μετάφραση Χρύσανθος Θεοχάρης

ΣΥΝΟΨΗ

Η Διαταραχή Αντικοινωνικής Προσωπικότητας/Συμπεριφοράς, που μερικές φορές αποκαλείται απλά αντικοινωνικότητα, είναι η διανοητική διαταραχή κατά την οποία κάποιο άτομο παρουσιάζει, σε μόνιμη βάση, πλήρη αδιαφορία για το τι είναι σωστό ή λάθος ενώ ταυτόχρονα/παράλληλα δεν δείχνει κανένα σεβασμό για τα δίκαια και τα συναισθήματα των άλλων. Οι άνθρωποι με διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας έχουν την τάση να ανταγωνίζονται τους άλλους, να χειραγωγούν και παραποιούν τις θέσεις τους ή ακόμη και να τους  συμπεριφέρονται με σκληρότητα και ανελέητη/σκληρόκαρδη αδιαφορία. Δεν δείχνουν να αισθάνονται καθόλου ένοχές ή μεταμέλεια για αυτή τη συμπεριφορά τους.

Άτομα με διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας συχνά παραβιάζουν το νόμο και καταλήγουν να γίνονται παραβατικά άτομα, ποινικοί εγκληματίες /αναπτύσσουν εγκληματική συμπεριφορά. Τείνουν προς το ψέμα, συμπεριφέρονται με βιαιότητα ή έντονη παρορμητικότητα, και βέβαια αντιμετωπίζουν προβλήματα χρήσης ουσιών [ναρκωτικών] και οινοπνεύματος. Λόγω αυτών των χαρακτηριστικών, άτομα με αυτή τη διαταραχή κατά κανόνα δεν είναι σε θέση να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους προς την οικογένεια, την εργασία ή τις σπουδές τους.

Συμπτώματα

Στις ενδείξεις, σημεία και συμπτώματα που μπορεί να υποδηλώνουν την ύπαρξη διαταραχής αντικοινωνικής προσωπικότητας είναι δυνατόν να περιλαμβάνονται τα παρακάτω:

      •       Αδιαφορία για τι είναι πρέπον/σωστό και τί απρεπές/λάθος

•      Επιμονή στο ψέμα ή την απάτη με στόχο την εκμετάλλευση των άλλων
•      Σκληρόκαρδη αδιαφορία, κυνικότητα και έλλειψη σεβασμού προς τους             άλλους

       •      Πονηριές, εξυπνάδες, αστεία κ αι άλλα κόλπα για να καταφέρουν να                              χειραγωγήσουν τους άλλους για προσωπικό όφελος ή προσωπική                                    ευχαρίστηση

       •      Αλαζονικό πνεύμα, αίσθηση ανωτερότητας, πείσμα και ισχυρογνωμοσύνη
       •      Επαναλαμβανόμενα προβλήματα με το Νόμο και βέβαια σοβαρή                                              παραβατικότητα
       •      Επαναλαμβανόμενη παραβίαση των δικαιωμάτων των άλλων μέσω                                εκφοβισμού και ανεντιμότητας 

•     Παρορμητικότητα ή αλλιώς παράλειψη ή αδυναμία έγκαιρου προγραμματισμού     
•     Εχθρικότητα, σημαντική ευερεθιστότητα, αναστάτωση, επιθετικότητα ή            χρήση βίας                   
  
•     Έλλειψη κατανόησης/συμπόνιας και έλλειψη/απουσία τύψεων ή                          μεταμέλειας για τη ζημιά/κακό που προκάλεσε στους άλλους

•                 Αχρείαστα ρίσκα για επικίνδυνες ενέργειες ή επικίνδυνη συμπεριφορά χωρίς σκέψη          για τη δική του ασφάλεια αλλά και των άλλων

      •       Ανθρώπινες σχέσεις υποβαθμισμένες ή βασισμένες στην κατάχρηση και τις προσβολές

      •       Ανικανότητα να σκεφτεί τις αρνητικές συνέπειες της συμπεριφοράς του                                           αλλά και χωρίς διάθεση ή σκέψη να πάρει μαθήματα απ’ αυτές
      •       Πεισματικά ανεύθυνος και επανειλημμένα αδιάφορος να εκπληρώσει τις                                         υποχρεώσεις στη δουλειά και στα οικονομικά 

Ενήλικοι με Διαταραχή Αντικοινωνικής Προσωπικότητας κατά κανόνα παρουσιάζουν συμπτώματα διαταραχής στη συμπεριφορά τους πριν την ηλικία των 15. Σημάδια και συμπτώματα διαταραχής στη συμπεριφορά περιλαμβάνουν σοβαρά και επίμονα προβλήματα συμπεριφοράς όπως:

         •       Επιθετικότητα προς ανθρώπους και ζώα
         •       Καταστροφή περιουσίας [έπιπλα κττ]
         •       Εξαπάτηση
         •       Κλοπή
         •       Σοβαρές παραβιάσεις κανόνων
 
Παρόλο ότι η διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας θεωρείται ισόβια [διαρκεί σ’ όλη τη ζωή] σε κάποια άτομα, κάποια συμπτώματα – ιδιαίτερα η καταστροφική και η παραβατική/εγκληματική συμπεριφορά – είναι δυνατόν να υποχωρεί κάπως με τον καιρό. Δεν είναι όμως ξεκάθαρο αν αυτή η υποχώρηση είναι αποτέλεσμα της ηλικίας ή αν οφείλεται στη σταδιακή συνειδητοποίηση των συνεπειών της αντικοινωνικής συμπεριφοράς.

Αιτίες

Η προσωπικότητα αποτελεί συνδυασμό σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών που κάνουν τον καθένα μας μοναδικό / που δίνουν στον καθένα τη μοναδικότητά του. Αποτελεί τον τρόπο που οι άνθρωποι βλέπουν, αντιλαμβάνονται και αλληλοσχετίζονται με τον έξωτερικό κόσμο καθώς και ο τρόπος που βλέπουν τον εαυτό τους. Η προσωπικότητα διαμορφώνεται κατά την παιδική ηλικία, ενώ στη συνέχεια διαμορφώνεται μέσα απ’ τις αλληλεπιδράσεις και την επικοινωνία γενικά μεταξύ των κληρονομικών τάσεων και τους παράγοντες του περιβάλλοντος.

Η ακριβής αιτία ή αιτίες της διαταραχής της αντικοινωνικής προσωπικότητας δεν είναι γνωστή/γνωστές, όμως

      •    Τα γονίδια μπορεί να σε καταστήσουν ευάλωτο στη διαταραχή της αντικοινωνικής προσωπικότητας – ενώ οι συνθήκες της ζωής να πυροδοτήσουν / δώσουν το έναυσμα για την ανάπτυξή της
       •    Οι αλλαγές στον τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλος πιθανόν να προέκυψαν κατά τη διάρκεια ανάπτυξης του εγκεφάλου

Παράγοντες … προδιαθέσεις

Κάποιοι παράγοντες φαίνεται πως αυξάνουν τον κίνδυνο/πιθανότητα ανάπτυξης της διαταραχής αντικοινωνικής προσωπικότητας, όπως:

      •         Διάγνωση παιδικής διαταραχής συμπεριφοράς
      •         Οικογενειακό ιστορικό διαταραχής αντικοινωνικής προσωπικότητας ή                                   άλλων ανωμαλιών της προσωπικότητας ή ανωμαλίες διανοητικής/ψυχικής υγείας
      •         Αν έχει υποστεί κακοποίηση ή παραμέληση κατά την παιδική ηλικία
      •         Ασταθής, βίαια, χαοτική οικογενειακή ζωή κατά την παιδική ηλικία

Οι άρρενες κινδυνεύουν περισσότερο παρά οι γυναίκες να τους προκύψει διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας

Επιπλοκές

Επιπλοκές, συνέπειες και προβλήματα που μπορεί να φέρει η διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας μπορεί να είναι ανάμεσα στ’ άλλα – για παράδειγμα:

       •        Κακοποίηση συζύγου ή κακοποίηση παιδιών ή παραμέληση παιδιών
       •        Προβλήματα με οινόπνευμα/-τώδη και χρήση ουσιών
       •        Έχει κάνει σε κρατητήριο ή σε φυλακή
       •         Ανθρωποκτονικές ή αυτοκτονικές συμπεριφορές
       •         Έχει άλλα διανοητικά προβλήματα και διαταραχές υγείας, όπως κατάθλιψη ή                                άγχος / αγχώδεις διαταραχές
       •         Χαμηλού κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου καθώς και άστεγος
       •         Πρόωρος θάνατος συνήθως λόγω βίας

Πρόληψη

Δεν υπάρχει σίγουρος τρόπος για κάποιον που έχει τις προϋποθέσεις επικινδυνότητας να αναπτύξει τη διαταραχή αντικοινωνικής συμπεριφοράς προσωπικότητας, να καταφέρει να προλάβει και να αποφύγει την ανάπτυξη της στη ζωή του. Επειδή πιστεύεται πως η αντικοινωνική συμπεριφορά έχει τις ρίζες της στην παιδική ηλικία, είναι πιθανό οι γονείς, οι δάσκαλοι και οι παιδίατροι να μπορέσουν να εντοπίσουν/επισημάνουν κάποια προειδοποιητικά σημάδια. Ίσως αποβεί χρήσιμο να γίνει ταυτοποίηση των παιδιών εκείνων που έχουν τα περισσότερα στοιχεία επικινδυνότητας, όπως παιδιά που δείχνουν να έχουν σημάδια διαταραχής συμπεριφοράς και στη συνέχεια να προσφέρουν έγκαιρες παρεμβάσεις.  

**Εννοείται ότι όλα τα παραπάνω δεν τα συναντούμε ούτε σε όλα τα περιστατικά ούτε σε όλα στον ίδιο βαθμό.

*** Τονισμένα σημεία απ' το μεταφραστή για επισήμανση ιδιαίτερης σπουδαιότητας